Bir Kadının Şairliği: Füruğ Ferruhzad

“kuş ölür, sen uçuşu hatırla”

Füruğ Ferruhzad; İran’ın ve hatta tüm dünyanın en önemli kadın şairlerinden, aynı zamanda yönetmen, ressam kimlikleriyle de tanınmaktadır. Işık anlamına gelen ismi ile kadınlığın ve karşı koymanın, yaşadığı acıları ve mutlulukları açıkça yansıtmanın yolu olarak şiire yönelmiştir.

Hayatı

5 Ocak 1935 yılında doğan Füruğ; yedi çocuklu bir ailenin üçüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Mahalle mektebinden sonra kız sanat okuluna devam etmiştir. Dikiş-sanat, resim, el sanatları gibi dalları öğrenen Füruğ Ferruhzad daha çok küçükken -16 yaşında- Perviz Şapur ile evlenmiştir. Evlenmesi eğitimine engel olmamış, bir yıl sonra tek çocuğu olan Kamyar’ı dünyaya getirmiştir. Evliliğinden iki yıl sonra boşanan Füruğ Tahran’a geri dönmüştür; çocuğun velayeti ise babasına verilmiştir. Bu süreçten sonra oğlunu bir daha görememiştir.

Tahran’a döndükten sonra ilk şiir kitabı Esir’i yayımlamıştır. 1958 yılında İbrahim Gülistan ile tanışmıştır ve dokuz ayını Avrupa’da geçirir. Bu dönemde şiir yazmaya devam eder ve iki kitabını daha yayımlar. İlki Duvar ikincisi İsyan olan şiir kitapları Füruğ Ferruhzad’ı tanımlayan kitaplar olacaktır.

Yönetmenliğe de soyunan Füruğ; İranlı cüzzam hastalarını ve onların sorunlarını ele aldığı Kara Ev adını verdiği bir film çekmiştir. Bu filmiyle dünyanın pek çok yerinde ödüller kazanan Füruğ; Almanya’da düzenlenen Ober Havzen Film Festivalinde ‘en iyi film ödülü’nü aldı. Filmin çekimleri sırasında bu evden Hüseyin Mansur isimli bir çocuğu evlat edinmiştir.

1963 yılında Yeniden Doğuş adlı kitabını yayımlayan Füruğ Ferruhzad artık olgunlaşma dönemindedir ve bu kitabıyla İran şiirinde derin ve etkileyici izler bırakmıştır.

13 Şubat 1967 günü stüdyoya gitmek için arabasına bindiğinde okul servisine çarpmamak için direksiyonu kırar ve boynunun kırılmasıyla 32 yaşında hayatını kaybetmiştir. Ölmeden önce yazmaya başladığı İnanalım Soğuk Mevsimin Başlangıcına kitabı ölümünden sonra Soğuk Mevsim adı altında bir kitapta toplandı. Michael Hillman 1987 yılında onun hayatını ve şiirlerini içeren Yalnız Kadın kitabını yayımladı. Füruğ’nun hayatı filme çekildi ve şiirleri hakkında birçok makale ve kitap yayımlandı.

Hediye

Ben gecenin sonundan söz ediyorum

Ben karanlığın sonundan

Ve gecenin sonundan söz ediyorum

Evime gelirsen eğer sevgili bana bir ışık getir

Ve küçücük bir pencere oradan

Mutlu sokağın kalabalıklığını seyredeyim

İdeolojisi ve Kimliği

Erkek egemen sisteme sonuna kadar karşı çıkan ve bu yüzden de bulunduğu coğrafyadan ötürü de oldukça eleştirildi. Şiirlerinin kimi kesimlerce ‘müstehcen’ bulunması onu yıldırmadı; çünkü o aşkı, kadınlığı, anneliği sonuna kadar yaşayan ve bunu saklamayan, tüm dayatmalara rağmen içinde özgür bir kadındı. Şiiri hayatının merkezine oturttu ve tüm aşkını, sevgisini, öfkesini, özlemini burada yaşadı. Oğluna olan hasretini ‘sen o aydınlık ve pırıl pırıl gökyüzüsün’ diyerek anlatan Füruğ; tüm kötülüklere korkusuzca başkaldırdı. Ölüm, hayat, aşk kavramları üzerinde oldukça durdu.